Wat is formatief evalueren? Op veel scholen bestaat de wens om formatief evalueren in te voeren in het onderwijs of er is zelfs al mee gestart. Herken je ook dat verschillende collega’s verschillende betekenissen geven aan formatief evalueren? En ook dat het waarom van formatief evalueren niet voor iedereen duidelijk is?
Op deze pagina leggen we uit wat formatief evalueren is. Het is namelijk van belang dat je als school een visie hebt op formatief evalueren. Het is een middel om een gezamenlijk doel te bereiken. We lichten ook toe hoe IMYC (voor onderbouw VO) en Curriculum 10-14 (voor tienerscholen) je ambitie om formatief te evalueren inhoud en structuur geven.
Wat is formatief evalueren?
Het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) geeft op haar website de volgende definitie:
“Formatief evalueren is een interactief en cyclisch proces waarin de leraar door de inzet van effectieve didactiek tijdig zicht krijgt op waar de leerlingen staan en op wat zij nodig hebben om een vervolgstap te nemen.”
Bij formatieve evaluatie worden verschillende evaluatiemethoden gebruikt. Denk aan tussentijdse toetsen, klasdiscussies, feedback en peer-assessment. Deze methoden stellen leerkrachten in staat om de voortgang van hun leerlingen te volgen en bij te sturen waar nodig. De nadruk ligt hierbij op het verbeteren van het leerproces en het bieden van ondersteuning aan leerlingen in plaats van alleen op het beoordelen van hun prestaties.
Het doel van formatief evalueren is om leerlingen te helpen hun begrip van de leerstof te verdiepen en hun prestaties te verbeteren. Door regelmatig feedback te geven en de voortgang van leerlingen te volgen, kunnen leerkrachten hun onderwijs aanpassen aan de behoeften van de leerlingen. Zo worden ze vakinhoudelijk sterker, maar ook leergerichter.
Formatief evalueren en formatief handelen
Wil je écht formatief werken, dan kies je niet alleen voor formatief evalueren, maar dan kies je voor het hele proces: formatief handelen. Terecht concluderen de warme pleitbezorgers van Toetsrevolutie dat formatief handelen alleen werkt als je je onderwijsontwerp verandert.
Binnen het onderwijsontwerp van Curriculum 10-14 en IMYC willen we het leren van leerlingen verbeteren. Het curriculum is opgebouwd uit meerdere thema’s. De kerndoelen van de verschillende vakken zijn in dit curriculum opgenomen.
Het leerproces
Binnen elk thema staat het leerproces van de leerlingen centraal. Dat proces kent verschillende stadia: een duidelijk startpunt, kennisoogst, het expliciet maken van de leerdoelen, onderzoek en verwerking, het bijhouden van een reflective journal, het assessment for learning en de afsluiting.
Een belangrijke stap in formatief handelen is het bijbrengen van kwaliteitsbesef bij de leerlingen (Toetsrevolutie). Deze stap wordt bij IMYC en Curriculum 10-14 gezet bij het expliciet maken van de leerdoelen. Leerlingen gaan met hun leraar nadenken over wat het betekent als zij een bepaald leerdoel hebben gehaald. Hoe ziet dat eruit? Wat kun je dan?
In het formatief handelen bij IMYC en Curriculum 10-14 richten we ons op de grote, complexe leerdoelen die in de verschillende leerjaren aan de orde komen.
Formatief evalueren: Reflective Journalling
Tijdens het leerproces houden de leerlingen een Reflective Journal bij. In dit (digitale) logboek laten ze zien hoe zij hun leerproces ervaren en hoe hun gedachten en inzichten rondom het centrale thema zich ontwikkelen. Dit doen zij aan de hand van sturende en oriënterende vragen.
Rubrics en leeradviezen
Met het Assessment for Learning werken de leerlingen aan de meer complexe leerdoelen. Met behulp van de rubrics zien ze hoe vaardig ze al zijn in het betreffende doel. Ze worden zich hiermee ook bewuster van hun eigen ontwikkeling. We onderscheiden daarbij drie niveaus: beginnend, ontwikkelend en beheersend.
Elk leerdoel heeft naast rubrics ook leeradviezen. Deze adviezen helpen de leerling beter te worden. Het zijn vaak leuke, uitdagende oefeningen en handige tips om enerzijds het leren te verbeteren en aan de andere kant beter te worden in een vaardigheid. Aan de hand van de rubrics weet je als leraar ook wat het niveau van je leerling is.
In de rubrics onderscheiden we drie niveaus:
Beginnend: Ik kan het een beetje;
Ontwikkelend: Ik kan het steeds beter;
Beheersend: ik kan het en gebruik het.
Het Assessment for Learning is een hulpmiddel om te zien wat leerlingen na verloop van tijd hebben geleerd. Daarbij worden reflectieve vragen gesteld, zodat leerlingen hun eigen leerproces kunnen beoordelen. Bovendien biedt het Assessment for Learning hulp als je wilt beoordelen in hoeverre het leren van de leerling verbeterd is.
Wat is formatief evalueren concluderend?
Wat is formatief evalueren en waarom zou je het op school moeten inzetten? Formatief evalueren is een proces waarbij de voortgang en ontwikkeling van leerlingen gedurende het leren wordt geëvalueerd om inzicht te krijgen in wat ze kunnen en begrijpen. Elke school zou formatief evalueren moeten implementeren, omdat het helpt om leerlingen beter te begrijpen en te ondersteunen in hun leertraject. Bij voorkeur spreken we dan van Formatief handelen, omdat het onderdeel wordt van de mindset van iedereen die bij de school betrokken is.
Door regelmatig de voortgang van leerlingen te volgen en feedback te geven, kunnen leerkrachten hun onderwijs aanpassen aan de behoeften van de leerlingen en hen helpen succesvoller te zijn in hun leerproces. Formatief evalueren biedt ook een manier om de betrokkenheid van leerlingen te vergroten en hen meer verantwoordelijkheid te geven over hun eigen leerproces.
Nieuwsgierig?
Wil jij op jouw school overstappen naar formatief handelen? IMYC of Curriculum 10-14 kunnen je inhoud en structuur geven met een onderwijsontwerp dat daar bij past! Kijk gerust eens rond op onze website of die van Curriculum 10-14. Met al je vragen helpen we je graag verder via info@imyc-nederland.nl.
Volg ook onze nieuwsbrieven of abonneer je via de sociale media op IMYC/Curriculum 10-14 als je op de hoogte wilt blijven. Er zijn ook geregeld digitale Community-bijeenkomsten waar je van harte welkom bent.
Aanmelden voor de nieuwsbrieven
IMYC
Facebook | LinkedIn | Instagram
Curriculum 10-14
Facebook | Instagram
Meer lezen over IMYC en het onderwijs
De doorlopende leerlijn en de systeemfout
Iedereen wil bewust of onbewust een doorlopende leerlijn. Het probleem ligt echter bij het systeem en de organisatie van ons onderwijs.
Visie op leren en ontwikkelen? IMYC helpt!
IMYC is zowel een curriculum als een onderwijsconcept. In beide hoedanigheden verrijk je de visie op leren en ontwikkelen.
(Wereld-)burgerschap in het voortgezet onderwijs
Hoe krijgen we meer burgerschap in het voortgezet onderwijs? Door actief burgerschap en sociale cohesie kunnen mensen plezierig samenleven.
