Hoe krijgen we meer burgerschap in het voortgezet onderwijs? Door actief burgerschap en sociale cohesie kunnen mensen vreedzaam en plezierig samenleven. Het leven wordt steeds internationaler en meer multicultureel. Dat vraagt ook om vaardigheden die bij het wereldburgerschap horen.
Respect voor andere visies, werkwijzen en rituelen maakt (samen) werken en leven in zowel een nationale als internationale setting mogelijk.
Visie op burgerschap in het voortgezet onderwijs
Het concept van IMYC is gebaseerd op de Bottom Line 9, de negen basisprincipes waarop IMYC-onderwijs is gestoeld.
Zoals je kunt zien in deze figuur is het vierde principe: internationale gerichtheid. We noemen dat ook wel wereldburgerschap. We vinden het van groot belang dat leerlingen in het voortgezet onderwijs weten wat goed burgerschap inhoudt en wat dat betekent voor hun omgeving (dichtbij én veraf). De I van IMYC staat voor niet voor niks voor ‘International’.
Wat is het verschil tussen wereldburgerschap en burgerschap?
Dat brengt ons meteen bij de vraag: wat is voor het voortgezet onderwijs het verschil tussen wereldburgerschap en burgerschap? In onze ogen is er niet zozeer verschil. Goed burgerschap impliceert wereldburgerschap. Wereldburgerschap gaat ook heel nadrukkelijk over de wereld dichtbij: je buren, de bakker, je docent, je sportclub, je muziekvereniging, etc.
In de vrije westerse democratieën kun je moeilijk nog spreken van een onderscheid tussen nationaal en internationaal. Dat geldt al helemaal voor een klein land als Nederland met een lange historie van buitenlandse invloeden. Denk aan handel, migratie, reisgedrag, internet en de informatiesamenleving, verregaande politieke samenwerking in Europa, etc.
Hoe zorgen we voor burgerschap in het voortgezet onderwijs?
Burgerschap betekent dat we leerlingen helpen in de ontwikkeling van:
1. kennis en begrip, die verder reikt dan hun eigen nationaliteit.
2. begrip van de (onderlinge) afhankelijkheid van mensen, landen en culturen.
3. zowel een regionaal, als een nationaal en internationaal perspectief.
4. de vaardigheden en mindset om een wereldburger te zijn die een actieve en positieve bijdrage levert aan de samenleving.
5. een toenemend besef van de eigen identiteit (zelfbewustzijn) samen met het ontwikkelen van een besef van de gezichtspunten en identiteit van anderen.
Een voorbeeld van een internationaal leerdoel waarin dit zichtbaar wordt, is:
‘Ik kan een ander land, een andere cultuur en/of een andere samenleving waarderen, terwijl ik ook mijn eigen land, cultuur en samenleving waardeer.’
Wij zijn ervan overtuigd dat leerlingen ontdekken wie zij zelf zijn door te leren over hun eigen afkomst en die te vergelijken met die van anderen, overal ter wereld. Hierdoor leren zij begrip en respect hebben voor andere (culturele) opvattingen.
De taken binnen het curriculum zijn gestoeld op verkenning van culturen wereldwijd. Zo gaan de leerlingen tijdens het thema ‘Overwinnen‘ met aardrijkskunde op onderzoek uit naar de inkomensongelijkheid in de wereld. Via websites als die van Dollar Street zullen ze erachter komen dat ze misschien wel meer zakgeld per maand krijgen dan een gemiddeld gezin in Burkina Faso, India of Haïti.
Ze ontdekken ook dat de faciliteiten en mogelijkheden van die mensen een stuk beperkter zijn. Anderzijds zullen de leerlingen ook verrast worden door hoeveel gelijkenissen er zijn tussen families wereldwijd. We eten en koken allemaal, we wassen, gaan naar het toilet, we maken plezier en vieren mijlpalen samen.
Hoe maken we burgerschap nog meer concreet?
IMYC werkt vanuit leerdoelen, waarbij burgerschap is meegenomen in de doelen van alle vakken. Naast de vakgerichte leerdoelen (kennis, vaardigheden en begrip), zijn er ook expliciet wereldburgerschapsleerdoelen.
Deze internationaliseringsleerdoelen komen in elke unit aan bod: leerlingen gaan bij elk thema ‘de grens over’. Ze werken aan leerdoelen waarin meerdere culturele perspectieven worden belicht. Wat zijn de overeenkomsten en wat de verschillen tussen wat ze hier gewend zijn en wat elders in de wereld gebruikelijk is? Wat vindt de leerling daarvan?
In de unit ‘Feesten’ verdiepen leerlingen zich bijvoorbeeld bij het vak kunst en cultuur in de manier waarop kunstenaars, ambachtslieden en ontwerpers uit allerlei tradities van over de hele wereld materialen, vormen en technieken gebruiken om uiting te geven aan hun gevoelens, waarnemingen en ervaringen. De vragen die ze zich daarbij stellen zijn:
1. Waarom is het belangrijk om met vreugde en blijdschap belangrijke gebeurtenissen te herdenken?
2. Hoe doen mensen over de hele wereld dit door middel van verschillende kunstvormen?
3. Op welke manier kan kunst door vieringen mensen samenbrengen?
4. Hoe heeft dat effect op mij?
De leerlingen ontdekken zo hun plek in de samenleving, waarbij ook de internationale mindset een plek heeft. Ze leren hoe ze goed met elkaar omgaan. Ze snappen dat ze het niet altijd met elkaar eens hoeven te zijn. En ze zijn er van doordrongen dat ze iemand met een andere mening toch kunnen waarderen. Daar komt bij dat verschillende culturen min of meer afhankelijk van elkaar zijn, iets wat zelfs weinig volwassenen soms lijken te beseffen.
Nieuwsgierig naar IMYC als antwoord op je burgerschapsvraag?
IMYC is een curriculum voor het voortgezet onderwijs waarmee je actief burgerschap incorporeert op school. Kijk gerust eens rond op onze website of die van Curriculum 10-14. Met al je vragen helpen we je graag verder via info@imyc-nederland.nl
Volg ook onze nieuwsbrieven of abonneer je via de sociale media op IMYC als je op de hoogte wilt blijven. Er zijn zo nu en dan digitale Communitybijeenkomsten waar je van harte welkom bent.
Facebook | LinkedIn | Instagram
Meer over het voortgezet onderwijs (en burgerschap)?
Je vindt op deze website meerdere artikelen over het onderwijs en IMYC. Wellicht zit er onderstaand iets van je gading bij.
De doorlopende leerlijn en de systeemfout
Iedereen wil bewust of onbewust een doorlopende leerlijn. Het probleem ligt echter bij het systeem en de organisatie van ons onderwijs.
Visie op leren en ontwikkelen? IMYC helpt!
IMYC is zowel een curriculum als een onderwijsconcept. In beide hoedanigheden verrijk je de visie op leren en ontwikkelen.
Wat is formatief evalueren? (met IMYC)
Op veel scholen bestaat de wens om formatief evalueren in te voeren. Wat is formatief evalueren eigenlijk? En hoe helpt IMYC daarbij?
