Het Panora Lyceum uit Doetinchem is sinds dit schooljaar gestart en werkt met IMYC. Het is een openbare school met mavo, havo, atheneum én gymnasium, die op alle afdelingen tweetalig onderwijs aanbiedt.
Leerlingen vormen vanuit een breed (panoramisch) perspectief een mening over wat er in de wereld om hen heen gebeurt. De school heeft een ‘wereldwijze’ kijk op onderwijs en laat leerlingen buiten kaders en grenzen denken.
We interviewen afdelingsleider Berthe Lies Dijkstra.
Wat maakt het verhaal van het Panora Lyceum zo bijzonder?
Mensen zijn heel betrokken en er wordt op een fijne manier samengewerkt. Dit jaar zitten we op 400 leerlingen en de vooruitzichten voor volgend jaar zijn goed. We worden als innovatieve eigentijds school gezien met een vertrouwde structuur.
Jullie noemen je leerlingen, Panorianen, wat merken zij als ze door de school lopen?
Voor hen is er niks anders. Dit is hun normale kader. Het zijn immers brugklasleerlingen. Voor hun ouders gebeurt er wel een heleboel. Die zijn traditionele vakken kwijt bijvoorbeeld.
Kun je daar iets over vertellen? Hoe bieden jullie je leerdoelen dan aan?
We gebruiken IMYC als achtergrond om de leerdoelen te inventariseren. Meerdere collega’s zoeken daar lesstof bij. Bijvoorbeeld: Pythagoras, die gaan we vanuit twee invalshoeken benaderen. En dan krijg je bijvoorbeeld een vakexpert klassieke vakken die met een vakexpert wiskunde aan de slag gaat.
Ander voorbeeld: volgend jaar ga ik met mijn economie-achtergrond een samenwerking met drama aan. Dan maken we bijvoorbeeld een theatervoorstelling met een economisch tintje, waardoor we vakoverstijgend leerdoelen behalen. Collega’s krijgen hier enorm veel energie van. Dat je dus samenwerkt met collega’s die je normaal nooit tegenkwam.
Er hangt een goede vibe in de school en tegelijkertijd is het hard werken. We hebben dit jaar alleen de brugklas en schrijven naast de lessen bijvoorbeeld ook aan een wereldweek, een finaleweek en we ontwikkelen lesmaterialen.
Welke rol speelt IMYC voor de vakexperts?
IMYC biedt inspiratie. Vanuit een vakoverstijgende mindmap met leerdoelen starten we en dan begint het te borrelen en komen de verbanden en ideeën boven. Anders dan een docent die even paragraaf 3 en 4 erbij neemt uit de methode, ga je meer nadenken over wat je aanbiedt en hoe je het aanbiedt, bijvoorbeeld een leerlingendeel en een docentendeel. Niet alleen onze leerlingen, maar wij leren zelf ook veel.
Je noemt een aantal specifieke termen als ‘finaleweek’ en ‘vakexpert’. Op welke manieren zijn jullie daar bewust mee bezig, met die taal?
We hebben er goed over nagedacht. Een vakexpert is meer zijn dan een ‘gewone’ docent. De vakexpert is vakexpert in de klas, maar is dat tevens voor zijn collega’s die in het thema werken.
We werken in een cyclus en hebben gekozen voor een startactiviteit. Dan volgt een aantal weken onderwijs en daarna meten we met verwerkingsopdrachten. Het zijn dus geen toetsen, maar het gaat vooral om: ‘Wat heb je geleerd?’ en ‘Hoe laat je dat zien?’. Dat kan bijvoorbeeld via een portfolio, mindmap, blog, toneelstuk of poster. We maken leren zichtbaar! Dat zorgt voor trotse en betrokken leerlingen en vakexperts.
Overkoepelend hebben we een finaleweek met een opdracht waar tot op heden geen cijfer voor wordt gegeven. We sluiten af met een feestje in de vorm van een wereldweek, die steeds gekoppeld is aan een thema, Unesco, Internationalisering en Kunst en Cultuur. Het is een vakoverstijgende week, waarin plezier centraal staat en volop initiatief getoond wordt. Er wordt dan heel veel geleerd, hoewel de leerlingen dat vaak niet eens door hebben.
En de ouders wel?
Ja, want die krijgen hele enthousiaste kinderen thuis. De eerste wereldweek hebben we Doetinchem opgeruimd en het afval bij elkaar gebracht op school. De schoonmaakafdeling heeft dat nietsvermoedend opgeruimd, waarmee ze dus eigenlijk het project per ongeluk weggegooid hebben. Kan gebeuren! De kinderen zijn in ieder geval een week lang druk geweest, hebben plezier gehad, hebben geen moment gevraagd of ze een cijfer kregen. Dat is heel mooi en moeten we zeker omarmen.
Het valt me op dat jullie je onderwijs heel erg zorgvuldig overwegen en uitdenken en dat het bij de kinderen zo spontaan overkomt.
Ja, klopt. We hebben anderhalf jaar met elkaar nagedacht, en elk woord en elke term heel zorgvuldig overwogen, zodat ons verhaal duidelijk was. We kregen op een bepaald moment ook van basisscholen de kritiek dat het nog niet concreet was. Daardoor werden we enerzijds wakker geschud, maar anderzijds was het ook zo belangrijk om de structuur en de taal kloppend te hebben.
Het resultaat was een duidelijk verhaal waarmee mensen zich konden verbinden. Vanaf toen ging het heel snel. Op de open dag hebben we ons verhaal verteld en dat heeft heel erg goed gewerkt. Iedereen kon zich eraan conformeren en was meteen één van ons.
Het cyclische werken is voor ons heel fijn. In elk deelproject komt dat terug. In de introductiedagen hebben we en kleinere cyclus gemaakt, waardoor je ook hierbij afsluit met een klein finalemoment. Een duidelijke leercyclus is handig, omdat je veel van je activiteiten eraan kan koppelen.
Met de IMYC-cyclus blijven we dus koersvast, niet alleen in het onderwijs, maar ook bij onze eigen professionalisering. Wat verwachten we van een vakontwikkelaar? Wat verwachten we van een mentor? En dat zit ook weer in rubrics*, waarover je met elkaar in dialoog gaat en waardoor je weet wat je professionaliseringsfocus is gedurende een periode.
*IMYC biedt rubrics aan voor de complexe vaardigheidsdoelen. We onderscheiden drie niveaus: beginnend, ontwikkelend en beheersend. Elk niveau heeft een omvattende beschrijving waardoor je herkent welk niveau je onder de knie hebt. Om naar een hoger niveau te komen, volg je de leeradviezen.
Lukt het om aan jullie aanpak vast te houden in het coronajaar?
We hebben met elkaar afgesproken dat corona geen bottleneck is. We vinden corona en de maatregelen daaromtrent behoorlijk lastig, maar het mag niet ten koste gaan van waar we mee bezig zijn. We moeten dus zoveel mogelijk blijven doen, zoals we het beschreven hebben. Her en der moeten we weleens iets verschuiven, maar verder willen we niet aan smoesjes doen.
Dat klinkt als de persoonlijke IMYC-doelen ‘veerkracht’ en ‘aanpassingsvermogen’!
Ja, ons leerlingenaantal is te groot om de ene groep meer te bieden dan de ander. De ouders weten dat er een groot verschil is tussen thuis en op school. De kinderen waren om de dag op school en die tijdsinterval zorgde ervoor dat je leerlingen niet verloor. Voor de kinderen die er echt moeite mee hadden, werkten we met structurele opvangklassen.
Maken jullie ook verbinding met de regio?
Ja, dat ligt dan wel een beetje stil door corona. Toen we begonnen hadden we 20 mensen uit externe organisaties bereid om op school te komen. Dat is er helaas niet van gekomen. In de wereldweek ‘Taal is ons ding’ kwam de voorzitter van de Zwarte Cross op school om ons dialectles te geven. Dat is voor ons in wat wereldburgerschap inhoudt.
Wat zou je een andere school die over IMYC nadenkt adviseren?
Doe het meteen zo radicaal mogelijk, want je kunt maar één keer beginnen en het maar één keer goed doen. Dan zet je de toon. Beginnen met één klas bijvoorbeeld is allemaal hartstikke veilig, maar dat brengt geen verandering in je team. Dan is het: zij van IMYC. En dan krijg je geen samenwerking. Zoek mensen die meewillen en duik met hen in het diepe en start minimaal met een hele jaarlaag op alle niveaus.
Jullie begonnen bij de brugklas en komen over een paar jaar bij de bovenbouw, komen er vragen vanuit de bovenbouw?
We krijgen natuurlijk regelmatig vragen vanuit de bovenbouw over wat er geleerd wordt en hoelang. Op dit moment ligt er voor de bovenbouw nog niks vast en werken we aan een sterke basis. We willen het cyclische werken wel meenemen naar de bovenbouw.
We hebben denktanks van meerdere vakexperts om de doorgaande leerlijnen te ontwikkelen. De focus ligt nu nog op leerjaar 2 en de rest hebben we in grote lijnen rond. Zo werken we van jaar naar jaar.
Wil je nog iets kwijt aan de lezer?
Ik denk dat we voor lef tonen nog huiverig zijn in onderwijsland, terwijl verandering elders in de maatschappij een belangrijk topic is. En als je gaat veranderen, verander dan met elkaar.
Meer informatie over het Panora Lyceum
Website: www.panoralyceum.nl
Ontdek meer over het Panora Lyceum from Panora Lyceum on Vimeo.
